گرانی ویزیت، عامل مصرف خودسرانه دارو

گرانی ویزیت پزشکان، عامل مصرف خودسرانه دارو
داروخانه ای که مشکلات مالی دارد داروی بدون نسخه هم می فروشد

گزارش ها نشان می دهد در چند ماه اخیر آمار فروش برخی از داروها در داروخانه های کشور افزایش یافته به گونه ای که این معضل توانسته هزینه های سنگین و سرسام آوری به نظام سلامت کشور تحمیل کند. مصرف بی رویه و البته خودسرانه دارو مشکلی است که این روزها به دنبال افزایش خود درمانی در میان اقشار مختلف جامعه، به وفور دیده می شود.خود درمانی و افزایش تقاضا برای مصرف خودسرانه دارو به عنوان حلقه ای معیوب از زنجیره درمان چنان جدی شده که به گفته سخنگوی سازمان غذا و دارو برخی از سوپرمارکت ها هم اقدام به فروش دارو می کنند. در اینجا این سوال پیش می آید که چه عواملی باعث شده تمایل به خرید دارو آنهم بدون تجویز پزشک افزایش یابد و کار را به جایی برساند که با وجود هشدار های مکرر مبنی بر برخورد با داروخانه هایی که بدون نسخه دارو می فروشند باز هم با این مشکل مواجه باشیم؟ یا شاهد این باشیم که دیگر فقط داروخانه مرجع تحویل دارو نباشد و سوپرمارکت ها هم پای در کفش داروخانه ها داشته باشند. گپ و گفتی کوتاه با متقاضیان داروهای بدون نسخه، نشان می دهد ناتوانی در پرداخت ویزیت پزشکان و افزایش دانش و آگاهی فردی عواملی موثر در بروز این مشکل است.

دکتر سیدعلی فاطمی نایب رئیس انجمن داروسازان در گفت و گو با «ایران» چنین می گوید: وقتی به مصرف نابجای دارو به صورت عام اشاره می شود، معمولا منظور خود درمانی است. آنتی بیوتیک ها جزو داروهایی هستند که مصرف بی رویه آنها نه تنها می تواند برای فرد مخاطره آمیز باشد، بلکه بواسطه افزایش ریسک بروز مقاومت میکروبی، می تواند سلامت کل جامعه را به خطر بیندازد. دکتر فاطمی می افزاید: اما بعضی از این مصارف نا بجا، سوء مصرف است؛ یعنی فرد با وجود اینکه بیمار نیست، اما از دارو برای مقاصد دیگری مانند رفع عوارض اعتیاد، افزایش تمرکز برای امتحانات، چاقی یا لاغری استفاده می کند.

خانواده داروهای آرامبخش - خواب آور مانند: کلونازپام، داروهای محرک مانند: ریتالین، مخدر مانند: ترامادول و انواع کورتون ها مانند: پردنیزولون از جمله داروهایی هستند که بیشتر از بقیه مورد سوء مصرف قرار می گیرند.

وی تاکید می کند: براساس آمار سازمان غذا و دارو، هر ایرانی به طور متوسط 500 عدد دارو در سال مصرف می کند که حدود 10 تا 15 درصد آن خودسرانه و نابجاست. مصرف خودسرانه داروها نه تنها می تواند درمان را به تاخیر بیندازد، بلکه به دلیل سنجیده نشدن عوارض جانبی دارو با شرایط بیمار، باعث وخیم تر شدن بیماری هم می شود.نایب رئیس انجمن داروسازان تاکید می کند: تخمین زده می شود که در ایران حدود 5 درصد علت مراجعه مردم به بیمارستان و درمانگاه ها به دلیل عوارض ناخواسته داروهاست که بخش عمده ای از آن به دلیل خود درمانی رخ می دهد.

در ادامه امین عینک چی، کارشناس حوزه دارو سه عامل را دلیل مصرف بی رویه دارو عنوان می کند: پایین بودن قیمت دارو، نبود نظام آموزشی درست و نبود نظارت مناسب ؛ تمایل مردم به مصرف بی رویه دارو را افزایش داده است.

وی می افزاید: هرچند در ماه های اخیر با افزایش قیمت دارو روبه رو شده ایم اما بازهم قیمت دارو در کشور ما نسبت به بسیاری از کشورهای جهان پایین تر است. ارزان بودن از یک سو و در دسترس بودن از سوی دیگر باعث شده است بسیاری از مردم با مشاهده نشانه های بیماری به سراغ داروخانه رفته داروی مورد نیاز خود را تهیه کنند. عینک چی تاکید می کند: بسیاری از افرادی که برای تهیه داروی بدون نسخه به داروخانه ها مراجعه می کنند وضعیت بد اقتصادی خود را مطرح می کنند و می گویند توان پرداخت ویزیت 50 و 70 هزارتومانی  ندارند. بسیاری از این بیماران گمان می کنند با هزینه بسیار کمتر می توان برخی داروها از جمله مسکن و آنتی بیوتیک تهیه کرده و بیماری خود را درمان کنند. وی می افزاید: برخی از آنها هم با دردست داشتن نسخه های قبلی می خواهند دوباره همان دارو را تهیه کنند چرا که می گویند مطمئنم پزشک دارو را تمدید خواهد کرد و من دیگر توان پرداخت 70 هزارتومان ویزیت را ندارم.

البته گروه دیگری هم هستند که با مراجعه به داروخانه تقاضای داروی خاصی دارند که نیازمند نسخه پزشک است. این دسته از بیماران که معمولا مسافر هستند و ادعا می کنند داروی خود را جا گذاشته اند. وی در ادامه می افزاید: یک حساب سرانگشتی نشان می دهد در ماه های اخیر حدود 30 درصد به متقاضیان داروهای بدون نسخه اضافه شده است. البته این افراد بیشتر داروهای مسکن و آنتی بیوتیک درخواست می کنند. این کارشناس دارویی همچنین به موضوع آموزش و نظارت اشاره کرده  و می گوید: آموزش، موضوع مهمی است که متاسفانه در کشور ما جدی گرفته نشده است. مردم باید بپذیرند، ارزان بودن، در دسترس بودن و فراوان بودن منابع نباید باعث شود بدون آینده نگری و توجه به عوارض و پیامدهای آن به سراغ استفاده از این منابع بروند. از سوی دیگر هنگامی که مکانیزم درستی برای استفاده تعریف نشده است باید اهرم بازدارنده مناسب تعریف شود، البته زمان اینکه ماموران در کمین بنشینند تا فرد یا افراد خاطی را دستگیر کنند، گذشته است. عینک چی در ادامه به مشکل داروخانه ها در دریافت طلب خود از بیمه اشاره کرده و می گوید: داروخانه ای که مشکلات مالی دارد ممکن است داروی بدون نسخه هم بفروشد.

دکتر کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو در خصوص نظارت بر تخلفات صورت گرفته در بازار دارو می گوید: با بازرسی های میدانی و نظارت های معمول و سنتی نمی توان کاری از پیش برد و باید شیوه های نظارت ارتقا یافته به صورت هوشمند و برپایه فناوری اطلاعات انجام گیرد.

منبع:  روزنامه ایران، شماره 6917